Urlop nad morzem

morze, jeziora, góry, Polska

Zbiorowiska roślin wodnych

01 lipiec 2010r.

Zbiorowiska roślin wodnych Na piaszczystym dnie jeziora Łebsko rozwijają się łąki ramienicowe, utworzone z zespołów: Charetum asperae, Charę tum tomento-sae, Charetum contr ariae czy w końcu Ni telle tum obtusae. Na dnie umocowują się także liczne gatunki rdestnic, tworzących własne zespoły, jak np. zespół rdestnicy połyskującej (Potametum lucenis), zespół rdestnicy nitkowatej (Potametum filiformis) oraz zespół drobnych rdestnic - przeszytej i grzebieniastej oraz jezierzy morskiej i zamętnicy błotnej (Parvopotamo-Zanichellietum). Następną, bliższą brzegu jeziora strefę roślinności tworzą zespoły roślin o liściach pływających, przede wszystkim zespół wywłócznika i grążela (.Myriophyllo-Nupharetum). Głównymi gatunkami budującymi to zbiorowisko są wywłócznik okółkowy i grążel żółty oraz dwa gatunki grzybieni, których liście i kwiaty pływają po powierzchni wody. Grzybienie białe to gatunek szeroko rozpowszechniony w jeziorach bogatożywnych (eutroficznych), natomiast grzybienie północne to roślina znacznie rzadsza, znajdowana także w wodach uboższych. Na powierzchni wody w osłoniętych zatoczkach zwarte skupienia tworzy zespół żabiścieku pływającego i osoki aloesowatej (Hydro-charo-Stratiotetum). Ruchowi fal jeziora poddaje się całkowicie zespół rzęsy garbatej (Lemnetum gibbae). Tworzy on często zielone kożuchy wśród luźnych oczeretów lub w lukach między trzcinami. Zbiorowiska oczeretów i szuwarów Szczególny aspekt nadaje jezioru bardzo szeroki pas oczeretów należących w większości do zespołu Scirpo-Phragmitetum. Wchodzi on w kilku miejscach na przeszło 200 m w głąb jeziora. Liczne są także wielkie skupienia oczeretów, znacznie oddalone od brzegu, tworzące oryginalne wyspy. Płaty oczeretów mają często charakter agregacji i utworzone są zwykle przez jeden dominujący gatunek, np. przez trzcinę pospolitą, oczeret jeziorny czy pałkę szerokolistną. Istnieje także postać lądowa zespołu Scirpo-Phragmitetum. Panuje w niej wyłącznie trzcina, a w warstwie przyziemnej wiele jest roślin bagiennych. Szczególny charakter ma zbiorowisko oczeretów trzcinowych, w którym znaczny udział mają rośliny typowe dla olesu. Rośnie tam psianka słodkogórz, karbieniec pospolity oraz paproć narecznica błotna, od której wywodzi się nazwa zespołu - Thelypteridi-Phrag-mitetum. Zbiorowisko to zajmuje duże obszary przy południowo--zachodnich brzegach jeziora. Zespół z sitowcem nadmorskim (Scirpetum maritimi), występujący we wschodniej części jeziora, w miejscach, do których dociera cofka, ma charakter półhalofilny. Stałym jego elementem jest ocze-ret Tabernemontana. W płytkich wodach przybrzeżnych rosną duże skupienia tataraku zwyczajnego, tworzącego zespół Acoretum calami. Sąsiadują z nim często płaty Oenantho-Rorippetum, zbiorowiska roślin bagiennych, w którym główną rolę odgrywają: kropidło wodne oraz rzepicha ziemnowodna. Szuwary z manną mielec (Glycerietum aąuaticae) oraz mozgą trzcinowatą (Phalaridetum arundinaceae) najczęstsze są nad brzegami uchodzących do jeziora rzeczek, np. nad Pustynką, a także nad brzegami kanałów. Na południowych i zachodnich brzegach jeziora Łebsko ogromne przestrzenie opanowane są przez turzycowiska. W zachodniej części jeziora, w niewielkich zatoczkach osłoniętych przed silnym wiatrem i falami, rozwija się szuwar z turzycą ciborowatą i szalejem jadowitym (Cicuto-Caricetum pseudocyperi). Niekiedy otacza on także pływające na powierzchni jeziora wysepki, utworzone z obumarłych liści trzcin i innych roślin wodnych. Niezwykle charakterystyczną strukturę posiada szuwar turzycy prosowej (Caricetum paniculatae). Wielkie kępy tej wysokiej na ponad 1 m turzycy rosną z daleka od siebie na bagnistym, torfowym podłożu. Między nimi na czarnym mazistym torfie spotkać można pojedyncze okazy tojeści bukietowej i turzycy pospolitej. Kępkową strukturę ma także szuwar turzycy darniowej. Kępy jej są jednak znacznie mniejsze i rosną gęściej. Do najszerzej rozpowszechnionych zespołów turzyc należą szuwary z turzycą błotną (Caricetum acutiformis) i turzycą zaostrzoną 0Caricetum gracilis). Turzyce te mają szeroką skalę wymagań i stąd utworzone przez nie zespoły są bardzo zróżnicowane. Szuwar turzycy błotnej zajmuje duże powierzchnie nad jeziorami, gdzie często pojawia się w jego płatach trzcina, oraz wzdłuż rzek i rowów; wyróżnia go tam występowanie bobrka trój listkowego oraz siedmiopalecznika błotnego. Turzyca zaostrzona tworzy rozległe łany w wilgotnych zagłębieniach terenu, częsta jest też nad rowami odwadniającymi. Całe systemy tego typu rowów przecinają podmokłe łąki na rozległych obniżeniach pobrzeża. Również i ten szuwar wykazuje dużą zmienność ekologiczną i flory styczną. W wilgotniej szych siedliskach zwraca uwagę dominacja turzycy zaostrzonej, w miejscach, gdzie woda okresowo stagnuje, wzrasta udział bobrka trój listkowego, na zalewanych brzegach rzek wśród turzyc widoczna jest mozga trzcinowata, a na miej scach najmniej wilgotnych - wiązówka błotna. Najdalej od brzegu jeziora, na siedliskach o najniższym poziomie wód gruntowych, rozwija się szuwar turzycy dwustronnej (Caricetum distichae). Zwraca w nim uwagę dość duży udział roślin łąkowych. Zarośla wierzbowe Krzewiaste wierzby tworzą w omawianym wyżej ciągu sukcesyjnym, prowadzącym od zbiorowisk roślin wodnych do olszyny, pierwsze stadium zaroślowe. W okresie gdy łąki i częściowo także szuwary rozciągające się wzdłuż południowych brzegów jeziora Łebsko były koszone, inwazja zarośli, a tym bardziej dalsze ich przekształcanie się w las były skutecznie powstrzymywane. Z chwilą utworzenia parku narodowego i zaprzestania koszenia zaistniały znów warunki do naturalnego rozwoju roślinności. Na łąkach zaczęły się pojawiać pierwsze kępy zarośli. Bardzo charakterystyczna jest ich fizjonomia -kępy są rozległe, lecz niskie. Rzadko przekraczają 3-4 m wysokości. Średnica ich waha się od kilku do kilkunastu metrów. Utworzone są przez wierzby, głównie przez wierzbę szarą, zwaną łozą, oraz wierzbę pięciopręcikową, która osiąga niekiedy większą wysokość i wyraźnie w kępach góruje. Drzewo to szczególnie wyraźnie wyodrębnia się w krajobrazie późnym latem, gdyż dopiero wtedy kwitnie i bardzo obficie owocuje. Wysypująca się z torebek ogromna masa nasion opatrzonych białym puchem powoduje, że wierzby te wyglądają z daleka jak gdyby były przysypane śniegiem. Sprawdzając po upływie kilku lat szkic mapy zbiorowisk roślinnych dotyczącej południowego obrzeża jeziora Łebsko, stwierdziłem ze zdumieniem, że blisko trzecia część powierzchni niewielkiej łączki, wcinającej się wąskim klinem w las, nie koszonej w tym czasie, opanowana została niepodzielnie przez zarośla łozowe Salicetum pentandro-cinereae. Szybkość rozwoju tych zarośli była zaskakująca. Swoistym rysem szaty roślinnej strefy wybrzeża jest jednak występowanie drugiego, zastępczego w stosunku do zarośli łozowych zespołu zaroślowego Myrico-Salicetum auritae. Buduje go woskow-nica europejska, gatunek pochodzenia atlantyckiego, i wierzba usza-ta, która tu znajduje optymalne warunki rozwoju. Już w zaroślach wierzbowych znaleźć można szereg gatunków roślin związanych z olesem. Wyprzedzają one niejako pojawienie się olszy, która obsiewa się pod osłoną krzewów i tworzy początkowo niewielkie kępy lasu, z czasem łączące się w rozległe drzewostany. Olsza czarna jest nad jeziorem Łebsko bardzo dynamiczna. W suchszych latach pojawia się nawet na lokalnych, nieznacznych wyniesieniach wśród szerokiego pasa trzcin, znosi okresowy zalew i wkrótce tworzy już niewielkie, kilkumetrowej wysokości kępy. Olesy Kępy olszy czarnej z upływem czasu rozrastają się i łączą ze sobą tworząc młode drzewostany. W ich cieniu zanika szereg światło-lubnych gatunków szuwarowych, wiele jednak utrzymuje się i nawet nadal zakwita. W Słowińskim Parku Narodowym jest to przede wszystkim kosaciec żółty, który występuje w młodych olszynach bardzo licznie i zwykle masowo kwitnie. Nieco starsze olszyny mają już prawie cały zestaw gatunków charakterystycznych, a jak wiadomo oles jest zespołem ieśnj/m szczególnie w gatunki te bogatym. Najstarsze fragmenty olesu o typowej strukturze mozaikowej znaleźć można na Mierzei Łebskiej na południe od Wydmy Łąckiej. Rośnie tam narecznica błotna tworząc na wielkich przestrzeniach facje. Liczna jest też porzeczka czarna, karbieniec pospolity, psianka słodkogórz oraz trzcinnik lancetowaty. U podnóża starych olsz tworzy niewielkie kępy turzyc* długokłosa, od której bierze swą nazwę cały zespół - Cariei ekmgatae A Inetum. W runie lasu olszowego znaczną rolę odgrywają często rośliny będące reliktami z poprzednich stadiów rozwojowych tego ciągu sukcesyjnego. Masowo niekiedy występują turzyce - błotna i zaostrzona, natomiast stałym elementem olesu jest turzyca ciborowata, tworząca niewielkie kępy w bagnistych miejscach między drzewami.

ocena 3,9/5 (na podstawie 82 ocen)

Baza Noclegów i nie tylko w nadmorskich miejscowościach.
jezio, przyroda, nad morzem, nad morzem, Łeba