Urlop nad morzem

morze, jeziora, góry, Polska

Roślinność obrzeży jezior dystroficznych

01 wrzesień 2011r.

W obszarze torfowisk wysokich, a także wśród borów bagiennych spotykamy na pobrzeżu szereg niewielkich jeziorek dystroficznych, o których mówi się, że są „zawieszone w torfie". Ich woda jest czarna, lecz nie z powodu zanieczyszczeń. Włożywszy do wody rękę, widzimy na jej jasnym tle znaczne ilości drobnej zawiesiny torfowej, unoszącej się w wodzie i nadającej jej ów czarny kolor. Jeziorka te należą do grupy jezior skąpożywnych. Nie otacza ich pas oczeretów ani pasmo szuwarów. Na wody jeziora nasuwa się natomiast od brzegu mszar, utworzony z mchów torfowców, nazywany "płem". Mszar ten ugina się niebezpiecznie pod nogami i łatwo przerywa się pod stopami człowieka. Na skutek silnego falowania odrywają się od brzegu fragmenty mszaru. Pchane wiatrem, płyną one w postaci niewielkich wysp zgodnie z kierunkiem wiatru na drugi brzeg jeziora. Pło utworzone jest z rozległych poduch torfowca Sphagnum recurvum, poprzetykanych kępkami wełnianki wąskolistnej. Ze względu na szeroką skalę ekologiczną tego zbiorowiska mogą w nim, w zależności od lokalnych warunków, dominować różne rośliny torfowiskowe, jak np. bobrek trójlistkowy, turzyca nitkowata, przy-giełka biała, czermień błotna, turzyca dzióbkowata, siedmiopalecz-nik błotny czy też turzyca sina. Pło obrzeżone jest zwykle od strony jeziora wąskim pasmem roślin, w którym dominuje turzyca bagienna. Na ple nasuwającym się na jezioro dystroficzne często osiedlają się rośliny z torfowiska wysokiego, zwłaszcza żurawina błotna, modrzewnica zwyczajna czy wełnianka pochwowata. Starsze kożuchy pła opanowuje brzoza omszona i sosna. Drzewom tym prawie zawsze towarzyszy trzęślica modra, i to na ogół w postaci rozległych łanów. Dwa gatunki płonnika wtrącone są tutaj w mszar: płonnik cienki i płonnik pospolity. Tworzą one bardzo głębokie poduchy. Rozwój tego zbiorowiska prowadzi do zespołu brzeziny bagiennej lub do boru bagiennego. Oba te zespoły leśne stanowią otulinę jezior dystroficznych. Roślinność wrzosowisk Jednym z najbardziej charakterystycznych elementów roślinności strefy pobrzeży są wrzosowiska. Ciągną się one szerokim pasem wzdłuż niskiego piaszczystego wybrzeża, przy czym najlepiej wykształcone są na Pobrzeżu Słowińskim i Kaszubskim. Największym wrzosowiskiem w tym regionie jest Bielawskie Błoto. W centralnej części ma ono charakter torfowiska wysokiego. Najdogodniejszą porą do wyprawy na Bielawskie Błoto jest późne lato, kiedy zaczyna kwitnąć wrzos. Jako punkt wypadowy posłużyć może Jastrzębia Góra lub Karwia na północy albo też Łebcz, do którego dostać się można z Pucka pociągiem jadącym w kierunku Krokowej. Istnieje w końcu możliwość dotarcia tam autobusem. Bielawskie Błoto to rozległa nizina, otoczona z trzech stron wzgórzami, a od morza oddzielona wąskim pasmem wydm, porośniętych borem nadmorskim. Bielawskie Błoto dobije widoczne jest ze wzgórz Kępy Swarzewskiej, np. z Jastrzębiej Góry, z Mieroszyna, a nawet z latarni morskiej w Rozewiu. Na pierwszym planie rysuje się zielona dolina niewielkiej rzeczki Czarnej, która opływa Bielawskie Błoto od wschodu. Za nią rozciąga się fioletowy bezkres wrzosowiska. Zadziwia przemiana barw na ogromnej przestrzeni wrzosowiska, związana z zakwitaniem wrzosu. Brąz i zieleń, barwy, które panowały na wrzosowisku przez całe lato, zaczynają ustępować odcieniowi różowemu, przechodzącemu w coraz bardziej intensywny fiolet. Wrzos wywiera duże wrażenie, gdy występuje masowo. Idąc przez wrzosowisko dosłownie brodzimy wśród morza kwiecia. Odurza nas jego upajający zapach. Wokół rozbrzmiewa nieustanny brzęk pszczół, których tysiące unoszą się nad kwiatami. Jest gorąco. Rozgrzane słońcem powietrze drga. Wrzosowisko cechuje się niezwykłym ubóstwem florystycznym. Wydaje się, że poza wrzosem innych roślin tu w ogóle nie ma. Współżycie z wrzosem jest trudne. Rośnie on w zwartych kępach, łatwo rozmnaża się wegetatywnie, jest odporny zarówno na suszę, jak i na dużą wilgotność podłoża. Dokładne poszukiwania pozwolą nam jednak na znalezienie w gęstwie wrzosu kilku najpospolitszych mchów borowych i paru chrobotków. W wilgotniej szych miejscach dostrzegamy drugą roślinę kwiatową, która pojedynczo trafia się wśród wrzosu. Jest to wrzosiec bagienny, bardzo charakterystyczny dla strefy wybrzeża gatunek atlantycki. Znamy już jego rozmieszczenie i charakter geograficzny. Wiemy też, że występuje także w nadmorskich borach bażynowych i bagiennych gdzie charakteryzuje zawsze najwilgotniejsze siedliska. Optymalne warunki rozwojowe znajduje wrzosiec bagienny na torfowiskach wrzosowiskowych. Tworzy tam zespół regionalny zwany wg Jasnowskiego mszarnikiem wrzoścowym. Fragmenty tego zespołu występują też na Bielawskim Błocie. Stałym elementem jest w nim obok wrzośca i wrzosu bagno zwyczajne. W nielicznych kępach pojawia się trawa trzęśli-ca modra, a całkiem wyjątkowo siewki sosny, wykształconej w postaci torfowiskowej. Silnie zwarta jest warstwa mszy sta. Z torfowców główną rolę odgrywa Sphagnum compactum. Częste są mszaki i porosty borowe: z mchów - rokietnik pospolity i rokiet cyp ryso waty w odmianie wrzosowiskowej, z wątrobowców - rzęsiak pospolity, a z porostów -chrobotek leśny. Dobrze rozwijają się też niektóre gatunki torfowiskowe, jak płonnik cienki, a wątrobowiec Gymnocolea inflata tworzy zwarte skupienia. Podobne wrzosowiska atlantyckie spotkać można także w wielu innych miejscach na pobrzeżu. Duży obszar zajmują one w Słowińskim Parku Narodowym na południe od jeziora Łebsko w leśnictwie Gać.

ocena 3,9/5 (na podstawie 82 ocen)

roślinność, nad morzem, przyroda, wczasy, mikroklimat, lasy