Urlop nad morzem

Duża i dobrze zagospodarowana wieś kaszubska -Wierzchucino

12 czerwiec 2010r.

Wierzchucino to duża i dobrze zagospodarowana wieś kaszubska o układzie wielodrożnym, położona 5,5 km na zach. od Żarnowca. Należy do gminy Krokowa. Przez wieś przepływa Bychowska Struga, uchodząca do pobliskiego Jez. Żarnowieckiego. Na pn. wsch. od wsi rozciągają się Wierzchucińskie Bagna, a na pd. i zach. Kępa Gniewinowska. Opodal zach. krańca Wierzchucina zaczyna się wielki kompleks leśny o szerokości około 5 km, graniczący od pn. z Bałtykiem. Osadnictwo na terenie dzisiejszej wsi sięga początku wczesnej epoki żelaza, tj. VI w. p.n.e. Już w 2 poł. XIX w. odkryto groby skrzynkowe kultury wschodniopomorskiej, wyposażone m.in. w popielnice twarzowe. Nazwa wsi w formie Wircozino wymieniona jest po raz pierwszy w 1257 r., w związku z przekazaniem jej przez księcia Świętopełka II, za zgodą brata Raciborza z Białogardy klasztorowi cysterek z Żarnowca. Potwierdził tę darowiznę w 1279 r. książę Mściwuj II. Nazwa wsi pochodzi od jej właściciela Wierzchota lub Wierzchuta. Klasztor posiadał w Wierzchucinie mały folwark i młyn wodny oraz karczmę, wymienioną w 1363 r. W tym roku wieś uzyskała prawo chełmińskie, korzystniejsze od polskiego. W 1590 r. mieszkało w Wierzchucinie 17 gburów, trzymających po 1 łanie gruntu. W1772 r. wieś liczyła 31 gospodarstw domowych. Istniał też nadal folwark, młyn wodny i karczma. Nazwiska gburów zamieszkujących ją w tym czasie: Piłat (sołtys), Budik, gajowy Lisek, Okoń, Styn, Warzko. Niektóre z tych nazwisk występują do dziś. W1772 r. była tu jedynie ludność kaszubska, katolicka. W sto lat później mieszkało w Wierzchucinie 92 ewangelików, oczywiście Niemców. Ich szeregi szybko się powiększały. W1904 r. wybudowano dla nich istniejący do dziś neogotycki kościół. Ludność katolicka uczęszczała (także po 1920 r.) do leżącego w Polsce kościoła żarnowieckiego. W1926 r. odebrano Kaszubom przepustki graniczne, by odciąć ich od wpływów polskich. Mimo zaciekłych poczynań germa-nizacyjnych władz, szkoły i ludności niemieckiej u większości Kaszubów utrzymało się poczucie przenależności do narodowości polskiej. Me bele cwiardi i me so trzimele oświadczył jeden z wierzchucinian w 1971 r. Mowa tutejsza zaliczana jest do najbardziej archaicznych gwar na Kaszubszczyźnie. We wsi znajdują się: Ośrodek Zdrowia, okazały Dom Ludowy, Bank Spółdzielczy, młyn, Kółko Rolnicze, Straż Pożarna, kino, poczta, punkt weterynaryjny, sklepy, gospoda. Jest tu także Gminna Szkoła Zbiorcza. W ładnej sali Domu Ludowego urządzane są imprezy m.in. wystawiono tu widowisko miejscowego pisarza S. Okonia. Obecnie znajduje się we wsi 98 gospodarstw a liczy ona 1470 mieszkańców. na wczasy, turystyka, turysta